POCZĄTEK QUESTU

Pomnik Czynu Rewolucyjnego, centrum Rzeszowa, u zbiegu Alei: Łukasza Cieplińskiego i Józefa Piłsudskiego.

CZAS PRZEJAZDU

45 min

OPIEKUN QUESTU

Wydział Promocji i Współpracy Międzynarodowej Urzędu Miasta Rzeszowa

START

Szlak rzeszowskich pomników rozpoczniesz od tego
Właśnie monumentu – Czynu Rewolucyjnego.
Łącznie odwiedzisz kilkanaście pomników; dodaj jeszcze do nich
Trzydzieści sześć dzieł sztuki misternie rzeźbionych co w Rzeszowie stoi.

Weź z sobą ołówek i kartkę, co ją trzymasz w dłoni,
Żeby Ci się dobrze rysowało po niej.

Pomnik, przed którym stoisz, ma żelbetonowych
Segmentów trzydzieści siedem par, co liści laurowych
Nadano im kształty. Rzeźbę wielką dumnie „Nike” mianowano
I aż sto osiemdziesiąt przetopić musiano
Kilogramów gwoździ, by Marian Konieczny,
Artysta z Rzeszowszczyzny, koncept swój uwiecznił.

W dłoni chłopskiego żołnierza rzeźbiarz wyczarował
Sztandar rewolucji. W górze herb _ _ _ _ _ _ _ _
Nieco później dodano. Do pomnika stań przodem,
I w stronę kościoła z zielonym dachem ruszaj w dalszą drogę.

Idź ścieżką pomiędzy iglakami i zakonnym płotem
Z metalu i kamienia. Nie odstępuj odeń,
Aż dotrzesz do następnego pomnika. Ujrzysz w międzyczasie
Figurę Matki Bożej Rzeszowskiej w całej boskiej krasie.
Za nią sanktuarium (też pod Jej wezwaniem)
W bernardyńskiej bazylice usytuowane.

Rozejrzyj się dobrze. Już widzisz przed sobą postać klęczącego
_ _ _ _  z Dukli. Kiedy po II wojnie światowej relikwie świętego
Wywieziono ze Lwowa, tu właśnie spoczęły szczątki zakonnika.
Choć teraz znajdują się w Dukli, tradycja nie znika
Z dnia na dzień. W rzeszowskim Sanktuarium wciąż jeszcze jest żywy
Kult tego świętego– mocny i żarliwy.

Obróć się w prawo, idź chwilę prosto i przejdź przez pasy
Skręć w stronę kamienicy, na której się mieści
Tabliczka z „sokołem” w tle. Następnie czterdzieści
Kroków odlicz w lewo ku teatrowi Wandy Siemaszkowej; ujrzysz, jak ramiona
Wyciąga ku Tobie „potrójna” rzeźba tutaj ustawiona.
Tablice z informacjami tuż za nią czekają –
Dzieje tego miejsca nieco przybliżają.
Znajdź datę powstania teatru w Rzeszowie –
Pomiędzy słowami kryje się rząd cyfr: 1_ _ _ – on Ci to podpowie.

Stań twarzą do fasady teatru, obróć się w lewo
rusz chodnikiem prosto.
Za zakrętem po lewej budka z lodami – design nietypowy,
Bo austriacki zabór to czas jej budowy.
Ten zabytek to dawna trafika „Wiedeńska”.
Idź jednak dalej i do niej nie skręcaj.
Pierwsze po lewej pasy przez ulicę zaraz Cię zawiodą
Do kolejnej postaci związanej z przygodą.

Za sobą na ścianie budynku zobaczysz mapę Rzeszowa,
Tak wielką, że mimo chęci nie może się schować
Przed ciekawym wzrokiem. Pochodzi z 1762 roku i jest nazywana
Od nazwiska autora planem _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ .
Na plan popatrz śmiało.
Czy już wiesz, z jakiej okazji Miasto ją odwzorowało?
Tak, masz rację – to dla uświetnienia
_ _ _  rocznicy Rzeszowa istnienia.

Lecz Ty idź dalej prosto do pomnika co na Placu Farnym stoi
Znajdź napis na kamieniu
i wpisz tutaj obok: Imię: _ _ _ _ _ _ _ ,
_ _ _-_ _ _ _ (2 pod U) nazwisko.
Słyszałeś je wcześniej? To jeszcze nie wszystko:
Ten pułkownik piechoty Wojska Polskiego
Był legendą legionów pana Piłsudskiego.
Marszałek podwładnego cenił, lubił szczerze –
Leopold był zdolnym wodzem i żołnierzem.

Stań twarzą do niego, obróć się za siebie; szukaj gotyckiego
Z piętnastego wieku kościoła farnego. Przez pasy najbliższe przejdź
i podejdź do niego.
Przejdź między świątynią a dzwonnicą z zegarami; ruszaj prosto dalej
Najstarszą ulicą z imieniem postaci wspaniałej.

Na miano „bohatera północy” u Napoleona zapracował czynem,
A „najczystszym wolności swojej ziemi synem”
Zwał go Thomas Jefferson, prezydent Stanów Zjednoczonych,
W osobę bohatera mocno zapatrzony.

Poszukaj tabliczki, która Ci odsłoni
Nazwisko generała. W wierszu Lord Byron tak napisał o nim:
„_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ (T pod 3) to dźwięk, co przeraża
Ucho tyrana” – do dziś uznanie dźwięczy pośród słów pisarza.

Idź cały czas prosto i nie zbaczaj z drogi. Dojdź do rynku. Po prawej stronie
Pozostaw ratusz; za nim zza drzewa na środku placu postać się wyłoni
Bohatera, o którym przed chwilą czytałeś słów kilka.
Pomnik, który widzisz, to jednak replika
Pierwowzór zburzyli lat wcześniej czterdzieści
Niemcy, by ducha wolności unicestwić w mieście.

Nagrodzono czyny wodza odważnego:
Virtuti Militari i Orła Białego
Order to najbardziej znane
Odznaczenia Kościuszce przez naród przyznane.

Twórcą pomnika jest Piotr Kida z Górna opodal Rzeszowa.
Co w Sędziszowie Małopolskim plastykę studiował.
(Później sam zresztą młodzież uczył sztuki
W mieście, w którym przed laty pobierał nauki)

Przypatrz się pomnikowi i zapisz, jak zwie się ta strona,
W którą głowa orła jest tu obrócona.
Tak, to _ _ _ _  strona. Gwoli podpowiedzi:
W polskim godle orzeł identycznie „siedzi”.
Strona ma być nie Twoja, a orła z pomnika! O głowy zwróceniu
Pamiętać się staraj, przyda się w zwątpieniu
Przy dalszej wędrówce. Jeśli puści Kościuszko – rusz teraz do schodów,
Na pierwszym stopniu. Przechyl się do przodu,
Popatrz w lewą stronę, ku rogowi rynku.
Spójrz anioł Cię woła spomiędzy budynków!

Jeśli go nie widzisz, z lewej znajdź – raz, dwa, trzy!
Kamienicę, z której pierwsza litera alfabetu patrzy
Prosto w Twoją stronę. Podejdź do niej, stań przodem; zastanów się chwilkę
I o planie Wiedemanna informacji kilka przypomnij sobie teraz.
Ile lat Rzeszowa wtedy świętowano,
Gdy tablicę z mapą w ścianę wmurowano?

Zsumuj wszystkie cyfry, tyle właśnie kroków
Zrób w prawo. Czy widzisz już teraz, że jesteś na rogu
Po lewej stronie masz kaczkę? Ruszaj ku niej śmiało,
Potem w dół, aż do wysepki. Pomników niemało
Tu ujrzysz. Wejdź na nią i spójrz wokół sumiennie.
Kroki kieruj w lewo na ścieżkę, wokół której kamienne
Straże stoją. Na Plac Cichociemnych wszedłeś. A kim byli?
Żołnierzami Polskich Sił Zbrojnych, którzy tak służyli
Swojemu krajowi: na spadochronach z nieba zrzucani
Jako wsparcie w walce z Niemcem byli przewidziani.
Organizowali także polski ruch oporu i młodzież szkolili.
Rozejrzyj się wokół. Wśród napisów wylicz
Dwa nazwiska żołnierzy w kamieniu ciosane
Z pospolitych zwierząt mianami związane:

EDWARD _ _ _ _
KAROL _ _ _ _

Stań na końcu ścieżki, słowo „PRZEJŚCIE” kryje kierunek dalszej Twojej drogi,
Podążaj ścieżką z kamieniami w dół
Licz po drodze schody, a następnie
Zrób tyle kroków prosto przed siebie, co schodów naliczyłeś,

Spójrz na pomnik w oddali. Czy już rozpoznajesz, jakiego człowieka
Przedstawia ta rzeźba? To podpowiedź Twoja:

„Litwo, Ojczyzno moja
Ty jesteś jak zdrowie.
Ile Cię trzeba cenić ten tylko się dowie,
Kto cię stracił…”

Jaki wieszcz spisał te słowa, czy pamiętasz może?
Jeśli nie – podejdź do pomnika, on Ci dopomoże!
To _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ (4 pod A), nasz wierszopis słynny.

Mamy z nim związany jeszcze detal inny:
Skwer pomiędzy rynkiem a Starym Cmentarzem od lat tu, w Rzeszowie,
„Ogrodem Dziadowskim” niezmiennie się zowie.

Nietrudno odgadnąć, skąd miano się wzięło:
„Dziady” to pisarza wiekopomne dzieło.
W 1892 r. odsłonięto pierwszy monument poety,
Który Stanisław Lewandowski rzeźbił – lecz oto, niestety,
W czasie wojny Niemcy pomnik doszczętnie zburzyli
(Tak, że jeno podpis po nim zostawili,
Który dziś spoczywa w rzeszowskim muzeum).
Nadania nowej formy zniszczonemu dziełu
Podjął się w 1986 r. Krzysztof Brzuzan, artysta miejscowy;
Oby jak najdłużej stał tu pomnik nowy!

Wróć tą samą drogą w górę, do ścieżki z kamieni, co ją dziś widziałeś.
Przystań przed pomnikiem „Przejście 2001”; chyba już słyszałeś
To słowo. Rzeźbę wykuł Marcin Rut, a zaprojektował Józef Szajna,
jeden z najwybitniejszych polskich artystów. Pochodzi z Rzeszowa,
To teoretyk teatru i twórca przedstawień, o których jest mowa
W światowej krytyce, ilekroć znamienne
Kolejne jego dzieło ujrzy światło dzienne.

Rzeźba zapada w pamięć- oto nas tu czeka
Z wysokiej bryły wycięta sylwetka człowieka,
Która pustce po swej postaci wielce się dziwuje
I granic przekraczanie nam symbolizuje.

Nie bój się, wejdź do pomnika; gdy do wyciętej postaci tyłem teraz staniesz,
Spójrz przed siebie. Widzisz w prawym rogu kamienice z tymi numerami –
„6” i „20”? To Twoja dalsza droga, ruszaj ku nim z miejsca!
Wejdź między nie i bądź uważny podczas tego przejścia.
Trzymaj się rzędu kamienic ze swej lewej strony –
Liczba 20 dumnie się rozsiadła po nich.

Rozejrzyj się dokoła; jesteś na ulicy Króla Kazimierza.
Czy pamiętasz z historii (skoro tędy zmierzasz)
Któregoś z władców, którzy tak się zwali?
Wspominając królów, idź przed siebie dalej.
Jako pierwszy się jawi
Kazimierz, syn Mieszka II, który tym się wsławił,
Że stolicę przeniósł z Gniezna do Krakowa,
Kościołów i klasztorów mnóstwo ufundował
I odzyskał ziem polskich z dawien dawna wiele,
Dlatego nazwano go O_ _ _ W_ _ _ _ _ _ _ .

Kolejny Kazimierz to Krzywoustego Bolesława najmłodszy potomek.
Znany jest ze złamania zasady senioratu, ponieważ na tronie
Krakowskim zasiadł z powodu mądrej polityki, a nie przez starszeństwo.
Działalność prawodawczą prędko doceniło całe społeczeństwo
I Kazimierz wkrótce rządził całym krajem. Zniósł pęta niewoli, poddańcze daniny
Podatki obniżył, ukorzył poborców, przeto S_ _ _ W _ _ _ _ _ _ _ _
Okrzyknął go naród. Inny król o tym imieniu, gdy na tron wstępował,
Dwudziesty trzeci rok życia dopiero świętował.
To syn Władysława Łokietka, co „Polskę drewnianą
Zastał, a murowaną zostawił”, więc rozbudowano
Za jego rządów wiele miast i wzmocniono
Ich mury i wieże, by pewną ochroną
Stały się dla mieszkańców. Także tu, w Rzeszowie
Za panowania Kazimierza W _ _ _ _ _ _ _ _ znacznej rozbudowie
Poddano gród cały. Miasto przywilej lokacyjny zyskało,
I 19 stycznia 1354 roku miejski otrzymało
Tytuł z rąk samego monarchy. Stąd też na papierze
Historia rzeszowskiego grodu swój początek bierze.

Ostatni, dwudziestoletni Kazimierz, łączył (nie bez troski)
W swej osobie dwie monarsze funkcje, bo był królem Polski
I Litwy Wielkim Księciem. Sejmu i sejmików
Znaczenie umocnił. O J_ _ _ _ _ _ _ Ń_ _ _ K_
Mowa. Czy już się spostrzegłeś,
Że oto do końca ulicy doszedłeś?

Oto po lewej plac z fontanną; pilnuj oczu swoich;
Żeby nie ominęły rzeźby, która blisko stoi.
Szukaj obok fontanny tkwiącego, mniejszego pomnika;
(Dla wygody mieści się on obok chodnika)

Znajdź na monumencie napis, który nam przywodzi
Na pamięć osobę, o którą tu chodzi:
„Piłka jest okrągła, a bramki są dwie” – tak ten mistrz żartował.
Sam tryumfy święcił na olimpiadach, a później trenował
Orłów piłkarskich młodsze pokolenie. Podpis Ci wyjaśni,
Że _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ to ten człowiek właśnie.

Rzeźba jako praca dyplomowa w rzeszowskim powstała
Liceum plastycznym. Rada Miasta wkrótce zadecydowała
O odkupieniu dzieła. Ostateczne szlify
Nadał mu Stanisław Jaworek, rzeźbiarz znakomity.

Idź tak, jakby piłka z kamiennych rąk się potoczyła.
Czy do pierwszych pasów po prawej Cię doprowadziła?
Przejdź przez nie, skręć w prawo, potem w lewo i wzdłuż ogrodzenia
Ruszaj. Miń po lewej Instytut Pamięci Narodowej; kierunku nie zmieniaj,

Dąż cały czas ku górze. Idziesz ulicą księdza Feliksa Dymnickiego,
Z Rzeszowem przez całe życie mocno związanego.
Bursę dla ubogich gimnazjalistów w mieście wybudował –
Sam zgromadził fundusze oraz nadzorował
Do końca swój projekt. Przyjaciel młodzieży, pedagog, kapłan z powołaniem,
Badacz dziejów gimnazjum na długo zostanie
W pamięci Rzeszowian. Czy wiesz, jakie miano
Nosiła ta ulica, zanim ją nazwano
Na cześć księdza Feliksa? Po lewej, na starej kamienicy murze
Znajdziesz tabliczkę, a na niej zagęszczenie duże
Cyfr „4”. Na fasadzie dojrzysz też niby-latarnię, co z domu się chyli,
A odpowiedź – nazwisko H_ _ _ _ _ _ – poznasz już po chwili.

Zaraz za budynkiem starym kryje się dawne ( już nieistniejące) kino Apollo,
Obiekt ten z filmów wspaniałych w swoich czasach słynął.

Podążaj dalej w górę prosto, aż natkniesz się na skrzyżowanie.
To właśnie na ul. 3 Maja co rok wyprawiane
Jest Święto Paniagi – jedna z większych imprez, która nieprzerwanie
Przyciąga Rzeszowian i turystów, co zdążają na nie
By poczuć klimat jarmarku miejskiego, muzyki posłuchać,
Wziąć udział w konkursach, pokazach i sztukach.

Przypomnij sobie teraz zagadkę z orłem z Kościuszki pomnika;
Pójdź w tym kierunku, w którym ptak patrzał, i tam gdzie dzwonnica
Udaj się ulicą, po lewej krocząc ciągle stronie.
Czy postać z gitarą widzisz? Ruszaj prędko do niej!

To ostatni dziś pomnik. Podejdź doń i spróbuj zgadnąć – o kogo tu chodzi?
To _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ (1 pod N), który się urodził
W Rzeszowie i muzyczną szkołę ukończył tu w klasie
Gry na skrzypcach, klarnecie i na kontrabasie.
Pomnik odsłonięty został w 2009 roku. Wiernie ukazano
Tu postać muzyka, co kurtkę skórzaną
I dżinsy zawsze miał na sobie.
Bez ukochanej gitary nigdzie się nie ruszał –
Ojcem go nazwano krajowego bluesa.
Był kompozytorem, wokalistą, zespół Breakout stworzył,
I pod dłutem krakowskich artystów tu, w Rzeszowie, ożył.

Blisko Ciebie Twój skarb teraz się znajduje.
Wystarczy, że ołówek i kartkę sobie przygotujesz,
Jeżeli będzie sucho, problemu nie spotkasz żadnego:
Ślad do odrysowania gotów dla każdego!
Jeśli jednak mokro- szkicuj szybko, by deszcz go nie zmoczył.
Czy pieczątka rzuca Ci się z miejsca w oczy?

Jeśli nie wiesz jeszcze, skąd ją odrysować,
Zbierz litery z tekstu. Zidentyfikować
Pomogą Ci mały kształt, bo to właśnie jego
Szukasz. 1_ 2_ 3_ 4_ – to znak muzycznego
Dźwięku, co określa jego wysokość, a także czas trwania.
Pieczątka z nutką kończy Twe poszukiwania!

Pliki do pobrania

pomniki3.jpg
pomniki4.jpg