Na pomysł, by w Rzeszowie powstał model Układu Słonecznego wpadł Paweł Pasterz. To znany nie tylko w Rzeszowie popularyzator nauki, współtwórca i współorganizator „Dnia Odkrywców – Interaktywnego Pikniku Wiedzy” oraz programu Radiolatorium. To właśnie w tym radiowym programie po raz pierwszy przedstawiony został pomysł, by Układ Słoneczny w skali można było zamontować w przestrzeni miasta. – Taka instalacja będzie miała ogromny walor edukacyjny. Ludzie często nie zdają sobie sprawy jakie są odległości między planetami układu, jaka jest wielkość  poszczególnych planet – mówi Pasterz.

I taki projekt, sfinansowany z budżetu miasta Rzeszowa, doczeka się realizacji już niedługo. - Umowa z wykonawcą została już podpisana. Instalacja ma być gotowa do końca sierpnia – mówi Aleksandra Wąsowicz-Duch, dyrektor Zarządu Zieleni Miejskiej w Rzeszowie.

Jak będzie wyglądała ta instalacja? - Słońce będzie na rzeszowskim Rynku. Pozostałe planety układu rozlokowane zostaną według schematu wpasowanego w plan miasta. Będą one zamontowane w specjalnie przygotowanych puszkach, podobnych do tych, jakie wykorzystywane są do montowania reflektorów pozycyjnych, oświetlających budynki z poziomu terenu. To rozwiązanie najprostsze i nie ingeruje w przestrzeń miasta – tłumaczy Paweł Pasterz. Elementy instalacji umieszczone zostaną m.in. w nawierzchniach ulic: Króla Kazimierza, Baldachówki, 3 Maja, Mickiewicza, Akacjowej, Warszawskiej, Krośnieńskiej i na zieleńcu przy Bulwarze WSK.

W instalacji uwzględniono następujące ciała niebieskie, wchodzące w skład Układu Słonecznego: Słońce, planety Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, planety karłowate Ceres i Pluton, oraz naturalnego satelitę Ziemi - Księżyc.

By zobaczyć Kosmos w... Rzeszowie

Do realizacji modelu układu słonecznego w Rzeszowie autorzy podeszli w szczególny sposób. Celem było bowiem nie tylko stworzenie plenerowej atrakcji, jedynie w formie łatwej do doświadczenia, lecz przede wszystkim o wysokich walorach merytorycznych i edukacyjnych, możliwie najwierniej oddające rzeczywiste proporcje i rozmieszczenie

obiektów w przestrzeni kosmicznej.

29 marca 2014 roku, w audycji Radiolatorium zaprezentowano zarys projektu modelu układu słonecznego w Rzeszowie; ale nie jako linearnej ścieżki dydaktycznej, lecz jako ogólnomiejskiego modelu, z miniaturami planet umieszczonymi w specjalnych, przeszklonych kapsułach, wmurowanych w nawierzchnię chodników. Ale model układu słonecznego w Rzeszowie jest zdecydowanie wyjątkowy z uwagi na swoją naukową poprawność i wysokie walory edukacyjne. W kolejnych latach, pomysł ogólnomiejskiego modelu układu słonecznego był rozwijany w ramach stowarzyszenia Ars Scientia i popularyzowany w Rzeszowie, jako niezwykła atrakcja edukacyjna. Aż wreszcie, w 2022 roku projekt doczekał się realizacji.

Konieczne było przygotowanie precyzyjnych obliczeń astronomicznych i geodezyjnych. Te wykonał zaprzyjaźniony popularyzator nauki z Krakowa, geodeta Mariusz Meus z akcji „Honorowy Południk Krakowski”. Przy tworzeniu modelu przyjęto skalę 1 do 2 miliardów 200 milionów- nawiązując w ten sposób do wartości długości geodezyjnej południka rzeszowskiego 22° E – zarówno dla odległości, jak i rozmiarów słońca oraz planet.

Postanowiono też, by planety nie były ułożone w jednej linii – jak to często ma miejsce w podobnych modelach – ale odzwierciedlały swoje ustawienie na orbitach z dnia wyjątkowo symbolicznego dla historii Rzeszowa: 19 stycznia 1354 roku, czyli daty nadania przywileju lokacyjnego i praw miejskich Rzeszowowi przez Kazimierza Wielkiego, co uznaje się za początek miejskich dziejów Rzeszowa. Za punkt początkowy modelu układu słonecznego w Rzeszowie – czyli lokalizację modelu Słońca – przyjęto punkt o współrzędnych geodezyjnych elipsoidalnych 50° 02’ 15,085” N oraz 22° 00’ 14,775” E znajdujący się na rynku w Rzeszowie, na południowej krawędzi płyty pokrywającej Muzeum „Rzeszowskie Piwnice”.

W optymalnych lokalizacjach – możliwie najbliższych proponowanym – umieszczone zostały w nawierzchni chodników i placów, przeszklone kapsuły z modelami planet, ich fotografiami i krótkim opisem. Kapsuły są widoczne w nocy dzięki zasilanemu przez baterie słoneczne podświetleniu. Stanowią one podstawę dla swoistej edukacyjnej gry miejskiej, polegającej na poszukiwaniu w przestrzeni miasta Rzeszowa kolejnych modeli. Przy każdym modelu zamieszczony został adres i kod QR, który po przeskanowaniu odsyła na stronę www.

Na stronie Planety Rzeszów uruchomiona została aplikacja, pomagająca w poszukiwaniu modeli, nawigacji i dostarczająca dodatkowych informacji o projekcie.

W planach są kolejne obiekty edukacyjne związane z astronomią oraz geodezją w Rzeszowie. To pokazuje, że stolica województwa podkarpackiego jest prężnie rozwijającym się ośrodkiem popularyzacji nauki i jeszcze niejednym nas zaskoczy.